مراسم چهارشنبه سوری
چهار آتش افروزی در چهار چهارشنبه به عدد رمزي چهار اشاره دارد. فيثاغورث عدد چهار را اصل و ريشه طبيعت جاودان مي داند. چهار طبع انساني، چهار عنصر حيات ، نشان از وجهي مهم و مثبت دارند که اگر چه به تدريج شكل گرفته، اما امر واحدي است. بنابراين عدد چهار در اين آيين، حكايت از چهار وجه طبيعت دارد كه به تدريج عنصري واحد يعني طبيعت، سال، مكان يا هر پديده چهار وجهي را مي سازند. به اين ترتيب كه اولين چهارشنبه منسوب به باد است و در آن نيز باد مي آيد. دومي خاك، سومي آتش و سرانجام آب كه در اين زمان از يخ بستن خاك كاسته مي شود و زمين نفس مي كشد.
مراسم چهارشنبه سوری در آذربایجان شرقی
صبح آخرين چهارشنبه سوري مردم بر سر آب رفته و از روي آن مي پرند و مي خوانند: آتيل ماتيل چرشنبه( عاطل و باطل شود چهارشنبه) / بختيم آچيل چرشنبه(بختم بازشود چهارشنبه)اگر آب را نماد باروري بدانيم، آخرين چهارشنبه اسفند با باروري طبيعت همراه است. در روستاها معتقدند كه چهارشنبه آخر سال، «چرشنبه خاتون» است.
به همين دليل زنان بالاي اجاق خوراك پزي با آرد شكل زني زيبا را مي كشند و زير آن يك آينه و شانه مي گذارند تا وقتي چهارشنبه خاتون آمد سرش را شانه بزند. چهارشنبه خاتون تأكيدي بر بارور شدن زمين در آخرين روزهاي اسفند است. در ميان مردم آذربايجان شرقي هر يك از چهارشنبه ها نامي دارند. مفصلترين مراسم متعلق به آخرين چهارشنبه سوري است كه در آن شب حتماً برنج سفيد پخته و به همراه آجيل و شيريني بر سفره مي گذارند. پسران جوان يا نوجوان شالي برداشته و از سوراخ بالاي بام خانه ( كه عمدتاً براي تعويض هوا و خارج شدن دود تنور تعبيه شده) شال خود را پايين مي اندازند. صاحبخانه نيز به فراخور حال خود، مقداري آجيل، شيريني يا تخم مرغ در گوشه شال مي بندد تا پسر آن را بالا بكشد. چنانچه پسر، خواهان دختر خانواده باشد، شال را بالا نمي كشد. چنانچه خانواده دختر راضي باشد، نشانه اي از دختر را به شال مي بندند.
رسم شال اندازي در بيشتر نقاط آذربايجان رايج بوده و هنوز هم در بعضي از روستاها انجام مي شود. صبح آخرين چهارشنبه ، زنان بر سر رود يا چشمه رفته كوزه ها را پر از آب مي كنند. آنها خود زودتر ازهمه از روي آب مي پرند، گاه دام ه را براي گذشتن از آب به سرچشمه يا رود مي برند. از آبي كه از آنجا آورده شده براي خمير كردن ، ريختن درآب سماور و يا پختن غذا استفاده مي شود.
از جمله مراسم ديگري كه در اين روز معمول است فرستادن خوانچهاي از ميوه و شيريني براي عروس و خانواده اوست. در شب چله نيز خوانچهاي نظير همين فرستاده مي شود. خوردن هفت دانه روغني، شيريني يا غله نيز از مراسم رايج مربوط به چهارشنبه سوري در آذربايجان شرقي است. درست كردن هفت نوع خوراكي شيرين ( هفت لون)در اين روز معمول است. در بعضي نقاط، شيريني قرابيه، گردو، بادام، پسته، سيب، پرتقال، نخود و كشمش تركيب هفت لون را تشكيل ميدهد. و رسم جالب در آخرين چهارشنبه سال در آذربايجان شرقي ديده شده كه حاوي نكات رمزي و نمادين بسيار است. در روستاي قوريجان، زنان داخل پوست گردو، شمع روشني مي گذارند و آن را روي آب به صورت شناور رها قرار ميدهند. در همان حال پسراني كه نيت كرده اند صبح زود در آب شنا مي كنند. دومين رسم به عشاير كليبر برمي گردد، آنها در چهارشنبه سوري، صبح زود در دو نقطه مقابل يكديگر با فاصلهاي نه چندان زياد از هم آتش بزرگي بر ميافروزند و دام هايشان را از ميان دو آتش عبور مي دهندف پس از آن از آبي كه از نهر آورده اند به حيوان ها مي دهند .
شهریار بازبان شعر میگوید:
بایرامیدی گئجه قوشى اوخوردى
آداخلى قيز ، بيگ جوْرابى توْخوردى
هرکس شالين بير باجادان سوْخوردى
آى نه گؤزل قايدادى شال ساللاماق !
بيگ شالينا بايرامليغين باغلاماق !
شال ايسته ديم منده ائوده آغلاديم
بير شال آليب ، تئز بئليمه باغلاديم
غلام گيله قاشديم ، شالى ساللاديم
فاطمه خالا منه جوراب باغلادى
خان ننه مى يادا ساليب ، آغلادیم!
انواع غذاهای مناسب شب چهارشنبه سوری :
لیته خرمالو
ترشی خرمالو با رزماری
رشته پلو با کشمش و گوشت چرخ کرده
رشته پلو با خورش قیمه سیب زمینی
ماهی شکم پر با پوره گوجه فرنگی و زنجبیل
پلو پرده ای اسفناج با مرغ پلو پرده ( ترکیه )
سبزی پلو ماهی دوطبقه عیدانه سفره خونه
مرغ درسته شکم پر با سس مخصوص اکبر جوجه !
مرغ بریان درسته با آلوبخارا و زرشک
خوراک بوقلمون شکم پر با سس انار
ته چین سبزی پلو ماهی عیدانه ویژه 90 سفره خونه
شناخت و موارد مصرف انواع مختلف ماهی 1 ( ماهی بازار سفره خونه ! )
ماهي های خوراكي جنوب و شمال کشور گزارش 3 نمایشگاه و جشنواره آبزیان و آموزش تهیه غذاهای دریایی در غرفه آشپزخانه ملل
ماهی اسنپر Snapper با لوبیای سیاه و لیمو
سس روغن زیتون و گشنیز برای سرو ماهی
فیله ماهی سوخاری تیلاپیا tilapia ( ماهی موزامبیک )
خواص غذاهاي دريايي و آموزش تهیه انواع غذاهای دریایی
خوراک ماهی قزل آلا با سیر و مرزه
ادامه دارد ....
